بقعه خواجه تاج الدین
یکی از بناهای تاریخی شهر کاشان می باشد که محل دفن دو امامزاده به نام های شاهزاده اسحاق و شاهزاده ابی طالب ، فرزندان شاهزاده حمزة بن موسی بن جعفر (ع) است.
درادامه با تاریخ پیدایش این بنا، معماری و ویژگی های آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
خواجه تاج الدین کیست؟
تاج الدین اهل شیروان خراسان و وزیر جهانشاه بن قراقویونلو بود. وی در سفر حج با امام جمعه کاشان آشنا می شود و بعد از پایان مناسک حج تصمیم می گیرد از وزارت کناره گیری کند و به دنبال امام جمعه به شهر کاشان می آید.
احداث بقعه ی خواجه تاج الدین
گفته شده است که تاج الدین در کاروانسرایی گنجی پیدا می کند و به همراه دو برادرش اقدام به ساخت سه بنا می کنند که که تاج الدین این بقعه و مدرسه را می سازد.به طور کلی این بنا مشتبل بر 5 بخش ( خانقاه،زیارتگاه،مسجد؛مدرسه و آب انبار) می باشد که البته اکنون مسجد، مدرسه و آب انباراز بین رفته است.
چه کسانی در این بنا دفن شده اند؟
مدفن شاهزاده اسحاق و شاهزاده ابی طالب، فرزندان شاهزاده حمزة بن موسی بن جعفر (ع)
اسحاق و ابی طالب (ع) در دوره ی امام هشتم به طور گروهی از مدینه منوره راهی ایران شده تا امام هشتم را در طوس کمک کنند؛ اما اکثر آن ها در مناطق مرکزی ایران که در سر راهشان بوده در مسیر های قم،کاشان،ساوه،یزد و طبس به دست حاکمان آن سرزمین ها که دست نشانده ی عباسیان بوده اند، به شهادت رسیده اند.
این بقعه از گذشته محل دفن این دو شخصیت بوده است و پس از ساخت بقعه، برادر خواجه تاج الدین، زین الدین برشالوده قبر دو امامزاده مناره ای می سازد که به منار زین الدین معروف است.
نقاشی هایی بر دیوار مقبره
اثری است برگرفته از چین یا اروپا؟
نقاشی دیواری بزرگی بر دیوار اتاق مقبره ی این دو امام زاده مشاهده می شود که از چند لحاظ حائز اهمیت می باشد.
توصیف نقاشی :
افراد ایستاده از راست به چپ 1 سلمان فارسی 2 بلال حبشی 3 نامعلوم 4 فرشته جبرئیل 5ابوذر غفاری
افراد نشسته ؛ در وسط پیامبر اسلام (ص) طرف راست امام حسن مجتبی(ع) طرف چپ امام حسین (ع)
کلاه افراد نشسته و دو نفرطرفین از نوع سلجوقی ولی کلاه افراد ایستاده از نوع مغولی است.تمام افراد در عکس صحابه ی پیامبر اسلام (ص) هستند.
این تصویر در سال 1376 ه ش مطابق با 1996 میلادی تعمیرگشته است.نقاطی تعمیر نشده در عکس دیده می شود؛ به نظر کسانی که آثار باستانی را خوب می شناسند عکس را مربوط به دوره صفوی می دانند و بعضی هم آن را به دوره ی قاجاریه نسبت می دهند.
نظرات زیادی راجع به این نقاشی داده شده است. از نظر سبک شناسی گفته شده که در دوره مغول نقاشی و صورتگری در ایران دچار تغییر و تحولاتی بسیاری شده است که در این تصویر می توانیم تاثیر آن را مشاهده کنیم. برخی کارشناسان دیگر با وجود اینکه اعلام کردند این نقاشی مربوط به دوران مغول است اما آن را به طور کامل تاثیر گرفته از سبک اروپایی می دانند.
از دلایل اینکه این نقاشی تاثیر گرفته از سبک اروپایی است می توان به مارد زیر اشاره کرد:
1 - شکل شمایل نقاشی تداعی کننده نقوش کلیسایی بوده علی الخصوص قاب بندی و کادر آبی رنگ دور آن .
2 – گل آبی در دست امام حسن در فرهنگ غربی نماد مسمومیت است و گل سرخ رنگ در دست امام حسین نیز احتمالاً بیانگر شهادت وی با شمشیر باشد .
3 – وجود هاله دور سر پیغمبر یک نماد کاملاً اروپایی است که در مورد قدیسین مسیحی رایج بوده و کاربرد دارد .
میرزا عبدالحسین خان قطبی
در راستای درب ورودی در مقابل شما سه قاب عکس مورد توجه است. که در بالا عکس قطبی کاشانی و در پایین آن نوادگان قطبی می باشند.
آذر نوش فراهتی و سرلشگر حسن فراهتی
در سال 1379 ه.ش خانم آذرنوش فراهتی فرزند مرحوم سرلشگر حسن فراهتی قسمتی از این بنا تعمیر و بازسازی می شود.
معماری بنای خواجه تاج الدین
این بنا متعلق به دوران سلجوقی می باشد اما با گذشت زمان بخش های مختلفی به آن اضافه شد که هر کدام مربوط به دوره ی خاصی می باشد. به عنوان مثال ساخت این بنا در دوره ی سلجوقی آغاز شد و پایه های این بنا نیز متعلق به این دوران می باشد.سقف این بنا متعلق به دوران ایلخانی می باشد و برخلاف پایه های بنا که از خشت خام ساخته شده،مواد تشکیل دهنده ی این سقف از آجر و ساروج می باشد. ساروج ترکیبی از آهک، خاکستر، تخم مرغ ،شیره کشمش،گیاه لویی، شیر و خاک رس است.
این بنا دارای دو گنبد می باشد.
گنبد اول : زیر سقف این گنبد، دور تا دور آن تزئینات مقرنس کاری را مشاهده می کنید که در مرکز آن ترنج گردی با کاشی های معرق سفید،خردلی، فیروزه ای و لاجوردی مشاهده می شود.
گنبد دوم : نکته ی قابل توجه این قسمت سه نوار به رنگ های مشکی،سبز و آبی می باشد که در زیر سقف گنبد قرار گرفته است.دور سیاه و سبز از اهمیت زیادی برخوردارند.
راهنمای خواندن خانه های سیاه و سبز :
در راستای درب ورودی در امتداد عکس قطب به طرف سقف از دو مشبک نورگیر عبور کرده و در ادامه به نوار سیاه می رسیم که بسم الله الرحمن الرحیم در آن گچ بری شده است، خواندن خانه ها را به طرف دست چپ ادامه می دهید تا به نام امام زمان (ع) برسید؛ در دور سبز اشعار قطب از زیر نام پیامبر اسلام شروع می شود و بیت دهم درزیر نام امام زمان به اتمام می رسد. دور آبی مدح و ثنا به عربی درباره قطب است.
کار نو در این گنبد، کاشی کاری دور مقبره و سنگ کاری کف می باشد.
اگر عازم شهر کاشان هستید بازدید از این اثر تاریخی را از دست ندهید.
آدرس :خیابان فاضل نراقی، کوچه مسجد آقا بزرگ، جنب مسجد آقا بزرگ کاشن در مرکز بافت تاریخی شهر
ارتباط با ما :
نظرات